Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων από το Σφακάκι και την Ελεύθερνα Ρεθύμνου

Νίκη Τσατσάκη

doi:10.25145/j.fortunat.2021.33.10

Νίκη Τσατσάκη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού - Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου

DOI: https://doi.org/10.25145/j.fortunat.2021.33.10

Palabras clave: Sellos de ánforas, período helenistico, Creta, Sfakaki, Eleutherna

Resumen

Aunque, durante las últimas décadas, las excavaciones en la prefectura de Rétino han sacado a la luz varios lotes de cerámica helenística, las asas estampadas de ánforas siguen siendo un raro hallazgo. Se han encontrado dos asas de este tipo durante la excavación de un edificio helenístico en Sfakaki, en la prefectura de Rétino, mientras que se descubrió otra en la «Casa B» del yacimiento de Nisi en Eleuterna. Las dos asas de Sfakaki revelan contactos con las áreas del norte del Egeo y el noroeste de Asia Menor. En cuanto a la primera de ellas, las características morfológicas de su forma indican una probable procedencia de Samotracia y su datación en la segunda mitad del siglo IV a.C. La segunda lleva el nombre ΑΛΚΑΝΟΡΟΣ en el sello, lo que la incluye en un grupo conocido de asas estampadas de manera similar, fechada en el tercer cuarto o en la mitad del siglo III a.C. y probablemente producida en Troya. Es probable que el asa de Eleuterna proceda de Cos y esté fechada en el segundo cuarto del siglo II a.C.

Citas

ΑΒΡΑΜΙΔΟΥ, Αμ. (2015): «Μια πρώτη ματιά στην ελληνιστική κεραμική από το Τετράκογχο στην Ακρόπολη της Ελεύθερνας (Πυργί)», Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης, Πρακτικά της 3ης Συνάντησης (Ρέθυμνο 5-8 Δεκεμβρίου 2013), Ρέθυμνο, 407-415.

BADOUDd, N. (2017): «deciphering Greek Amphora Stamps», CHS Research Bulletin 5 (2): 1-20.

BALDWIN BOWSKY, W. M. - GAVRILAKi, Eir. (2010): «Klio’s Clay: inscribed instrumenta domestica from Lappa (Crete)», Creta Antica 11: 173-253.

CHANIOTIS, Ang. (2005): «inscribed instrumenta domestica and the economy of Hellenistic and Roman Crete», in: Z. H. ARCHIBALD - J. K. DAVIES - V. GABRIELSEN (Hg.), Making, Moving, and Managing. The New World of Ancient Economies, Oxford, 92-116.

CHANIOTIS, Ang. (2005): «The great inscription, its political and social institutions and the common institutions of the Cretans», στο E. GRECO - M. LOMBARDO (επιμ.), La Grande Iscrizione di Gortyna. Centoventi anni dopo la scoperta, (Atti del Convegno Atene - Haghii deka¸ 25-28 maggio 2004), (Tripodes 4), Αθήνα, 175-194.

COLDSTREAM, J. N. (1999): «Knossos 1951-61: Classical and Hellenistic pottery from the town», BSA 94: 321-351, pl. 25-40.

ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ, Ειρ. - ΒΙΓΛΑΚΗ, Π. - ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ, Ν. (2012): «Ανάγλυφοι σκύφοι από την αρχαία Λάππα (Αργυρούπολη) στο Ρέθυμνο», Creta Antica 13: 227-300.

ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ, Ειρ. (2006): «Κτίριο των ελληνιστικών χρόνων στο Πάνορμο Μυλοποτάμου», στο: Ειρ. ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ, Γ. - ΤΖΙΦΟΠΟΥΛΟΣ (επ.), Ο Μυλοπόταμος από την αρχαιότητα ως σήμερα, II: Αρχαίοι χρόνοι, Ρέθυμνο, 183-208.

ΓΙΑΝΙΚΟΥΡΗ, Αγγ. - ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ, Β. Ε. - ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ, Β. (2011): «Σφραγίσματα αμφορέων και νομίσματα της Κω της ύστερης κλασικής και ελληνιστικής περιόδου: Συγκριτική μελέτη», Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική (Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005), Αθήνα, 887-906, πίν. 357-360.

FAURE, P. (1960): «Nouvelles recherches de spéléologie et de topographie crétoise», BCH 84: 189-220.

GRACE, V. (1934): «Stamped Amphora Handles found in 1931-1932», Hesperia 3: 197-310.

HOOD, S. M. F. - WARREN, P. - CADOGAN, W. D. (1964): «Travels in Crete, 1962», BSA 59: 50-99.

ΚΑΛΠΑΞΗΣ, Θ. - FURTWÄNGLER, A. - SCHNAPP, A. και συνεργάτες (1994): Ένα ελληνιστικόσπίτι («Σπίτι Α») στη θέση Νησί, Ελεύθερνα, Τομέας ii.2, Ρέθυμνο.

KALPAXiS, Th. - TSATSAKi, N. (2000): «Eleutherna. Zufallsfunde au seiner der hellenistischen Nekropolen der Stadt», AA, 117-128.

ΚΑΡΑΔΗΜΑ -ΜΑΤΣΑ, Χ. (1994): «Εργαστήριο παραγωγής αμφορέων στη Σαμοθράκη», Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την ελληνιστική κεραμική (Θεσσαλονίκη, 24-27 Σεπτεμβρίου 1991), Αθήνα, 355-362, πίν. 268-273.

ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ, Ν. (2010): «Ελληνιστικός οικισμός στην Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου», Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης 1, (Ρέθυμνο 28-30 Νοεμβρίου 2008), Ρέθυμνο, 512-524.

ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ, Ν. (2011): «Ελληνιστική κεραμική από τη Φορτέτζα Ρεθύμνου», Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, (Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005), Αθήνα, 907-918, πίν. 361-364.

ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ, Ν. (2011): «Η Σύβριτος κατά την ελληνιστική και κατά τη ρωμαϊκή περίοδο: οι πληροφορίες από τη σύγχρονη έρευνα», Πεπραγμένα Ι΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (2006) Α4, Χανιά, 289-309.

ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ, Ν. (2014): «Η επαρχία Αμαρίου κατά την αρχαιότητα», στο Στ. ΜΑΝΟΥΡΑΣ (επ.), Η επαρχία Αμαρίου από την αρχαιότητα έως σήμερα (27-30 Αυγούστου 2010), Αθήνα, 53-74.

LAWALL, M. L. (2019): «Alkanor: Amphora stamps beyond the Polis» in: N. BADOUD - ANT. MARANGOU (eds.), Analyse et Exploitation des Timbres Amphoriques Grecs, Presses universitaires de Rennes, 139-146.

ΜΑΝΔΑΛΑΚΗ, Αικ. (2004): Κοινωνία και Οικονομία στην Κρήτη κατά την αρχαϊκή και την κλασική εποχή, Ηράκλειο.

MARTÍNEZ FERNÁNdEZ, ÁNG. - ΤΣΑΤΣΑΚΗ, Ν. - ΚΑΠΡΑΝΟΣ, Επ. (2008): «Μια ελληνιστική δημόσια επιγραφή από το Χαμαλεύρι Ρεθύμνου», Κρητική Εστία, Περίοδος Δ΄ Τόμος 12 (2007-08), Χανιά, 33-51.

SHIERING,W.-MÜLLER,W.-NIEMEIER, W. D. (1982): «Landbegehungen in Rethymnon und umgebung», AA, 17-47.

ΤΕΓΟΥ, Ε. - ΦΛΕΒΑΡΗ, Λ. (2010): «Σωστική ανασκαφή στη θέση Μνήματα Αλφάς», Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης 1, (Ρέθυμνο 28-30 Νοεμβρίου 2008), Ρέθυμνο, 498-511.

ΤΕΓΟΥ, Ε. (2010): «Αρχαιολογική έρευνα στο Βένι του Δήμου Συβρίτου Νομού Ρεθύμνου», Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης 1, (Ρέθυμνο 28-30 Νοεμβρίου 2008), Ρέθυμνο, 525-531.

ΤΕΓΟΥ, Ε. (2010): «Αρχαιολογικό έργο στην Αξό του Δήμου Μυλοποτάμου», Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης 1, (Ρέθυμνο 28-30 Νοεμβρίου 2008), Ρέθυμνο, 490-497.

ΤΕΓΟΥ, Ε. (2012): «Λείψανα ελληνιστικού οικισμού στη θέση Παναγιά της Αξού: η πρόσφατη έρευνα», Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης 2, (Ρέθυμνο 26-28 Νοεμβρίου 2010), Ρέθυμνο, 435-443.

ΤΣΑΤΣΑΚΗ, Ν. (2000): «Ομάδα κεραμικής από ένα ελληνιστικό σπίτι («Σπίτι Β») στην Ελεύθερνα», Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική (Χανιά 7-12 Απριλίου 1997), Αθήνα, 45-51, πίν. 23-26.

ΤΣΑΤΣΑΚΗ,Ν.(2004):«Κεραμική από ελληνιστικούςτάφους στοΣφακάκι και στον Σταυρωμένο Ρεθύμνου», ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, (Βόλος 2000), Αθήνα, 739-750, πίν. 343-346. ΤΣΑΤΣΑΚΗ, Ν. (2014): «Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη. Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις», Η΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική (Ιωάννινα 5-9 Μαΐου 2009), Αθήνα, 291-300, πίν. 100-105.

ΤΣΑΤΣΑΚΗ, Ν. - ΚΑΠΡΑΝΟΣ, Επ. (2011): «Ελαιοτριβείο ρωμαϊκών χρόνων στο Χαμαλεύρι Ρεθύμνου», Ι΄ Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (Χανιά 2006) Α4, Χανιά, 147-169.

ΤΣΑΤΣΑΚΗ, Ν. - ΦΛΕΒΑΡΗ, Λ. (2015): «Σωστική ανασκαφική έρευνα στο Σφακάκι Παγκαλοχωρίου Δήμου Ρεθύμνου», Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης 3, (Ρέθυμνο 5-8 Δεκεμβρίου), Ρέθυμνο, 343-352.

TSATSAKi, N. - NodARou, E. (2014): «A new Hellenistic Amphora production centre in West Crete (Loutra, Rethymnon): Study and petrographic analysis of the pottery assemblage», BSA 109: 287-315.

TSATSAKi, N. (2010): «Residences, Workshops or Both? A Study of Hellenistic Houses at NissiEleutherna (Crete)», in: S. LAdSTÄTTER - v. SCHEiBELREiTER (Hg.), Städtisches Wohnen im östlichen Mittelmeerraum 4. Jh. v. Chr. - 1. Jh. n. Chr. Akten des internationalen Kolloquiums vom 24.-27. oktober 2007 an der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Archäologische Forschungen, Band 18, Wien, 67-79.

ΦΑΡΑΚΛΑΣ, Ν. - ΚΑΤΑΚΗ, Ε. - ΚΟΣΣΥΒΑ, Α. - ΞΙΦΑΡΑΣ, Ν. - ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Ε. - ΤΑΣΟΥΛΑΣ, Γ. - ΤΣΑΤΣΑΚΗ, Ν. - ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, Μ. (1998): Οι επικράτειες των αρχαίων πόλεων της Κρήτης, Ρίθυμνα 6, Ρέθυμνο.

ΦΙΛΗΣ, Κ. (2012): «Εργαστήρια εμπορικών αμφορέων στη Μακεδονία και τη Θράκη» στο: Στ. ΔΡΟΎΓΟΥ - Ι. ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ (επ.), Θέματα της ελληνιστικής κεραμικής στην αρχαία Μακεδονία, Αθήνα, 60-85.

ΧΑΝΙΩΤΗΣ, Αγγ. (1987): «Κλασική και Ελληνιστική Κρήτη», στο Ν. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ (επιμ.), Κρήτη. Ιστορία και Πολιτισμός, Α΄, Κρήτη [Ηράκλειο], 175-284